hrvatski

Trodimenzionalno modeliranje Zemljine kore za potrebe geodezije i geofizike: korekcija reljefa u prostornoj i spektralnoj domeni

Središnju ulogu u modeliranju Zemljinog polja sile teže čini određivanje efekata nepravilnih topografskih masa Zemljine kore. Modeliranje korekcije reljefa (tc), topografskog efekta od posebnog značaja u fizikalnoj geodeziji, moguće je provesti u prostornoj domeni primjenom metoda numeričke integracije (NI), i u spektralnoj domeni uz pomoć Fast Fourier Transforma (FFT). Pri tom je uobičajeno, uz digitalne modele reljefa, koristiti pretpostavku konstantne i reprezentativne gustoće za odabrano test područje, ili ako stoje na raspolaganju, digitalne modele površinskih gustoća. Teorijski su prikazane i za odabrano test područje Republike Hrvatske, numeričkim eksperimentima evaluirane egzaktna i 2D numerička integracija, te linearna i kvadratična aproksimacija FFT korekcija reljefa. Posebna pozornost posvećena je ispunjenju zahtjeva, posebice FFT metoda. Razmatran je utjecaj broja članova razvoja u red ravninske aproksimacije korekcije za reljef. Pronađen je nezanemariv utjecaj uključenja digitalnog modela površinskih gustoća na tc rješenje. Usporedbom metoda potvrđena je zadovoljavajuća kvaliteta i nadmoćna učinkovitost metoda spektralne domene. Izvoran doprinos rada sadržan je u formulaciji i implementaciji linearne funkcije gustoće u ravninsku aproksimaciju NI i FFT korekcije reljefa. Redefinirane su metode egzaktne numeričke integracije i Fast Fourier Transform kvadratične aproksimacije tc-a, tako da osim digitalnih modela visina i površinskih gustoća uključe i digitalne modele dubina i gustoća podzemnog horizonta, u našem slučaju PT baze sedimenata. Redefinirane metode uspoređene su s metodama numeričke integracije i FFT-a u kojima se koristi jedino model površinski promjenljive gustoće. Istražen je međuodnos redefiniranih metoda prostorne i spektralne domene te njihova osjetljivost o odabranome modelu gustoće. Pokazano je da korekcija reljefa uz predloženi prostorni model gustoće u praksi smije biti uporabljena za rješavanje problema fizikalne geodezije. Numerička evaluacija predložene spektralne formule kompletne Bouguerove redukcije (topo efekta) demonstrirala je nestabilno ponašanje uzrokovano neispunjenjem uvjeta konvergencije razvoja u red. Istovrsni su numerički problemi prepoznati i kod predložene FFT Residual Terrain Modeling (RTM) redukcije, suštinski različite od klasične NI RTM formulacije. Unatoč dugotrajnosti, u računanju topo i RTM efekta preporuka je rabiti metode prostorne domene, koristeći pri tom digitalne modele površinskih gustoća.

korekcija za reljef; FFT; linearna funkcija gustoće

nije evidentirano