hrvatski

Molekularna identifikacija i funkcionalna karakterizacija P-glikoproteina (ABCB1) u slatkovodnog školjkaša vrste Unio pictorum (Linnaeus 1758)

ABC (ATP binding cassete) transporteri čin jednu od najvećih obitelji proteina. Članovi ABCB i ABCC podobitelji potvrđeni su kao posrednici faze III stanične detokikacije, mehanizma otpornosti na ksenobiotike. Vezanjem i hidrolizom ATP-a Pgp1 dobiva energiju z aizbacivanje širokog spektra ksenobiotika što omogućuje vodenim organizmima preživljavanje i uspješno razmnožavanje čak i u onečišćenim vodama. Proteini slični MRP-u (ABCC) imaju viši afinitet za konjugate glutationa. Stoga bi mogli biti važni u zaštiti vodenih organizama protiv oksidativnog stresa i u uvjetima zagađenja teškim metalima. Ihnibicija ovih proteina mogla bi dovesti dio povećanog nakupljanja toksičnih spojeva unutar stanica. Funkcionalna istraživanja s fluorescentnim supstratima i modelnim ihnibitorima pokazala su da su Pgp i MRP često prisutni u vodenim beskralješnjacima, ali nema jasnog dokaza o svojstvim agena uključenih u MXR slatkovodnih školjkaša. Specifičnim početnicama za Pgp, i degeneriranim za MRP, dobila sam produkte lančane reakcije polimerazom od 648 i 429 parova baza koji odgovaraju fragmentima cDNA molekula iz škrga slikarske lisanke (Unio pictorum). Višestrukim sravnjenjem i filogenetskom analizom potvrđeno je da su oni najhomologniji fragmentima Pgp-a (ABCB1) i MRP7 (ABCC10). U funkcionalnim eksperimentima modelni ihnibitor Pgp-a, ciklosporin A, uzrokovao je gotovo dvostruko povećanje akumulacije fluorescentnog supstrata rodamina B, a EC50 je iznosila 3, 0 uM. Modelni inhibitor MRP-a, MK571, uzrokovao je 2, 65 puta veću akumulaciju rodamina B od bazalne, ali uz visoku EC50 (17, 3 uM). Djelovanje farmaceutika sildenafila bilo je vrlo slično ciklosporinu A od kojeg je uzrokovao čak i veću akumulaciju (2, 65 puta), ali uz viši EC50 (3, 7 uM). Tamoksifen je također imao inhibitorni učinak, ali jasan doza-odgovor nije primijećen i nije bilo moguće iztračunati EC50. Iz ovog istraživanja zaključeno je da da su ABCB1 i ABCC10 geni i njihovi produkti dodista prisutni u šrgama slikarske lisanke. Nadalje, neki od često upotrebljavanih i stoga okolišno relevantnih farmaceutika mogu značajno modulirati (inhibirati) aktivnost ovih proteina.

genska obitelj ABC transportera; multiksenobiotička otpornost; P-glikoprotein

nije evidentirano