hrvatski

Karakterizacija žica folklornih instrumenata tankoslojnom kromatografijom

Analiza slitina započinje uzorkovanjem uzoraka slitina. Metode uzorkovanja slitina uglavnom podrazumijevaju destruktivne metode poput struganja, svrdlanja i rezanja, a dobivene strugotine ili komadi slitina potom se otapaju u anorganskim kiselinama. Dobivene otopine analiziraju se najčešće atomskom apsorpcijskom spektrometrijom (AAS) ili optičkom emisijskom spektrometrijom sa pobudom u induktivno spregnutoj plazmi (ICP-OES). Međutim, ako je količina uzorka slitine ograničena, ili ako uzorkovanje slitina destruktivnim metodama nije poželjno, preporuča se koristiti nedestruktivne metode uzorkovanja, a jedna od tih metoda je metoda anodnog uzorkovanja. Metoda anodnog uzorkovanja najčešće je povezana s tankoslojnom kromatografijom kao metodom analize. Cilj ovog rada bio je analiza žica folklornih instrumenata, jer sastav slitina za žice značajno utječe na kvalitetu zvuka instrumenata, ali i na cijenu žica. Analiza je provedena, nakon destruktivnog uzorkovanja rezanjem žica i otapanjem slitina u anorganskim kiselinama, atomskom apsorpcijskom spektrometrijom (AAS) i tankoslojnom kromatografijom (TK). Stoga je drugi cilj bio usporediti rezultate analize dobivene AAS i TK metodom nakon destruktivnog uzorkovanja, te usporediti rezultate dobivene analizom tankoslojnom kromatografijom nakon anodnog uzorkovanja sa rezultatima dobivenim analizom tankoslojnom kromatografijom nakon destruktivnog uzorkovanja slitina. Rezultati analiza ukazali su da se AAS metodom dobivaju točniji i precizniji podatci za glavne elemente, ali i elemente u tragovima, no metoda je dugotrajna obzirom na pripremu otopina i zahtjeva skupu opremu. Tankoslojna kromatografija je izvrsna kao preliminarna metoda bez obzira da li se provodi destruktivna ili nedestruktivna metoda uzorkovanja za određivanje glavnih komponenata, no i ne za analizu elemenata u tragovima. Nedestruktivna metoda uzorkovanja preporuča se kod uzorkovanja arheoloških i dentalnih slitina čiji su uzorci dostupni u ograničenim količinama. Obje metode analize, i AAS i TK, dokazale su prisutnost željeza, kroma, nikla i bakra kao glavnih komponenti slitina, no tankoslojnom kromatografijom nije bilo moguće odrediti elemente u tragovima poput mangana. Za kvantitativno određivanje slitina nužna je primjena AAS analize jer se prema dobivenim udjelima pojedinih elemenata u slitinama može definirati cijena žica. Za kvalitativnu analizu slitina dovoljna je primjena tankoslojne kromatografije uz nedestruktivnu metodu uzorkovanja anodnim otapanjem kojom se ne razara uzorak a dobiva se informacija o tome koje su komponente sadržane u pojedinim žicama te utječu na kvalitetu zvuka instrumenta.

žice folklornih instrumenta; atomska apsorpcijska spektrometrija; tankoslojna kromatografija; destruktivno uzorkovanje; anodno uzorkovanje

Voditelj rada: Dr. sc. Danijela Ašperger, doc.